Marine Molukkers in Nederland
Aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog beschikte de marine in Nederlands-Indië over een goot contingent ‘inheemse schepelingen’. Naast Javanen en Menadonezen waren het vooral Molukkers van de Ambonese eilandengroep die op de vloot dienden.
inheemse bemanningsleden
Deze groep stond bekend als loyaal aan het gezag en onder hen bevonden zich veel christenen. In 1941 was een kleine 1900 man ‘inheems’. Na de capitulatie in maart 1942 ontkwamen ongeveer 500 inheemse bemanningsleden via evacuatie naar Australië en Colombo. Een relatief groot deel van hen was afkomstig van de Ambonese eilanden; slechts weinig Molukkers deserteerden, in tegenstelling tot bemanningsleden uit andere regio’s.
Na de Japanse capitulatie in augustus 1945 riep Soekarno de Republiek Indonesië uit. Een felle onafhankelijkheidsstrijd brak uit. De KM liet de vooroorlogse regeling van het aannemen van ‘inheems’ personeel los. De belangrijkste reden was de twijfel aan de politieke betrouwbaarheid van de meeste Indonesiërs. De onafhankelijkheidsstrijd eindigde in 1949 met de vorming van de staat Indonesië. Het nog aanwezige inheemse personeel van de marine kreeg de keuze: ontslag, overgaan naar de Indonesische marine (ALRI) of in dienst blijven bij de KM. Wat volgde was een massale uitstroom van het overgebleven Indonesische personeel, m.u.v. de Molukkers.
Naar Nederland
Dat niet alle inwoners van het nieuwgevormde Indonesië enthousiast waren over de nieuwe politieke situatie, bleek toen Molukkers in april 1950 de Republik Maluku Selatan (RMS; Republiek van de Zuidelijke Molukken) uitriepen. Soekarno weigerde de RMS te erkennen en een felle strijd rond de heerschappij in de Molukken brak uit. Voor de Molukkers die nog bij de KM dienden was het nu bijna onmogelijk om terug te keren naar huis, en de overstap naar de ALRI (lees: de vijand) was al helemaal niet meer aan de orde. 85 Molukse schepelingen bleven in dienst van de KM, ook toen deze zich voorgoed terugtrok uit de Indonesische archipel. De marine Molukkers vertrokken, doorgaans in het gezelschap van hun gezin, naar Nederland.
Naar Den Helder
In Nederland bleven zij werkzaam bij de marine, en hun gezinnen werden op andere locaties ondergebracht dan de naar Nederland overgebrachte KNIL Molukkers. Een groot deel vestigden zich in Den Helder. Omdat de marine Molukkers hun marine-inkomen behielden, integreerden ze sneller in de Nederlandse samenleving dan hun KNIL lotgenoten.
21 maart 2024, 73 jaar nadat de Molukkers op dienstbevel naar Nederland werden gebracht, is het monument onthuld.
