Koninklijk Instituut voor de Marine
Nadat de opleiding in Medemblik werd gestaakt bepaalde Koning Willem II in 1850 dat, bij wijze van proef, de opleidingen voor land- en zeemachtofficieren gecombineerd zouden worden op de Koninklijke Militaire Academie (KMA) in Breda.
Bezuinigingen
Naast tegenvallende resultaten en een ongezond leefklimaat in Medemblik, lagen vooral bezuinigingen aan dit experiment ten grondslag. De marine reageerde fel en teleurgesteld, maar moest tot en met 1857 toestaan dat de vestinggracht van Breda de meest maritieme omgeving voor de adelborsten zou zijn.
Verhuizing naar Willemsoord
De protesten van de marine hadden succes: in 1854 besloot de toenmalige minister van marine dat de adelborsten vertrokken uit Breda. Een alternatief onderkomen van baksteen had hij echter niet paraat. De aspirant-marineofficieren zouden geplaatst worden op een wachtschip bij het marine-etablissement Willemsoord.
nautische en krijgswetenschappelijke vakken
In 1870 betrokken de adelborsten een splinternieuw gebouw dat was gebouwd naast het directiegebouw van het etablissement. Tien jaar later bood het KIM onderdak aan 153 adelborsten van de zeedienst en 12 adelborsten marinier. De toelatingsleeftijd lag tussen de dertien en zeventien jaar; vanaf 1876 gold als eis dat een vooropleiding van drie jaar Hogere Burgerschool (HBS) was afgerond. Rond 1900 was de toelatingsleeftijd verhoogd naar achttien, en moest de jongeman in kwestie een diploma van de vijfjarige HBS op zak hebben. Op het KIM werd lesgegeven in nautische en krijgswetenschappelijke vakken, maar ook kwamen talen, wis- en natuurkunde, tekenen en dansen aan bod.
Tijdens de oorlog
Na verloop van tijd betrokken adelborsten van andere pluimage het KIM. Te denken valt aan de adelborsten van de Marine Stoomvaartdienst en zij die uiteindelijk vlieger bij de Marine Luchtvaartdienst wensten te worden. Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog verhuisde de adelborstenopleiding eerst naar Soerabaja, en toen Nederlands-Indië door de Japanners onder de voet werd gelopen, naar Het Ennys House in Engeland.
‘Zorg dat je erbij komt’
Terug in Nederland had de marine grootse uitbreidingsplannen. Daar was veel personeel voor nodig, waaronder flinke aantallen officieren. Maar waar wervingscampagnes voor schepelingen regelmatig werden gelanceerd, werd er voor aspirant-officieren niet geadverteerd. Stond de marine in zo’n hoog aanzien dat dienstneming als officier als iets waardevols werd gezien? Was de campagneslogan ‘Zorg dat je erbij komt’ zo effectief dat die aansloeg bij leerlingen in zowel het lager als hoger voortgezet onderwijs? Hoe dan ook, in de jaren ’50 en ’60 arriveerden jaarlijks rond de 100 nieuwe adelborsten op het KIM. Dit aantal sloot redelijk goed aan bij de behoefte.
Wetenschappelijke
Opleiding
Eind jaren ’60 kreeg het KIM te maken met toenemende concurrentie van het hoger en wetenschappelijk onderwijs, in combinatie met een sterk aantrekkende arbeidsmarkt. Meer en meer schoolverlaters kozen voor een civiele opleiding. Pas toen de arbeidsmarkt halverwege de jaren ’70 verslechterde, meldden meer schoolverlaters zich aan voor een officiersopleiding bij de marine. Wervingscampagnes gericht op potentiële adelborsten bleven echter uit.
Samenwerking
Om een aantrekkelijker werkgever voor schoolverlaters uit het hoger onderwijs te worden, haalde de marine in de jaren ’80 van de vorige eeuw de banden met de maatschappij nauwer aan. Het niveau van de opleidingen steeg door samenwerking met diverse universiteiten, waarbij adelborsten een wetenschappelijke opleiding konden volgen naast hun rooster op het KIM. Ook werd het in 1987 mogelijk om tot het KIM toe te treden als iemand al een universitaire of hbo-studie achter de rug had. Inmiddels deden in 1983 de eerste vrouwelijke adelborsten hun intrede op het KIM. In diezelfde tijd ontstonden de eerste wervingsuitingen voor hoger opgeleiden.
Nederlandse Defensie Academie
Tegenwoordig maakt de adelborstenopleiding formeel geen deel meer uit van de marine-organisatie. De grootschalige reorganisatie van de krijgsmacht die in 2005 plaatsvond, voegde de KMA in Breda en het KIM in Den Helder samen in de Nederlandse Defensie Academie (NLDA). Sommige onderdelen van de opleiding verhuisden naar Breda, andere kwamen naar Den Helder. Voor adelborsten geldt dat zij zich blijven voorbereiden op toekomstige taken op de vloot. Voeg daarbij het feit dat het KIM bol staat van de maritieme tradities en dus blijven de jongeheren en -dames die vandaag het KIM bevolken, zich vooral marineman of -vrouw voelen.
